Η αξία των σκατών

Παρά το γεγονός ότι οι σύντροφοι ενοχικοί δυσκολεύονται να το αποδεχθούν, είναι μερικές φορές που το να κάνεις μαλακίες είναι όχι μόνο μες στο πρόγραμμα, αλλά και παραγωγικό. (Σημ. αναφέρομαι στις μαλακίες αζ ιν λάθη, όχι αζ ιν το ξύνω).

Πολλές φορές πρόσφατα, μες στους υπαρξιακούς μου (και φίλων) λαβυρίνθους, βρέθηκα απέναντι στο ερώτημα του εάν θα άλλαζα το παρελθόν μου, εάν νοιώθω πραγματικά ότι υπήρξε κάποιο σημείο στο οποίο εάν έκανα διαφορετικά θα ήταν όλα καλύτερα, εάν με άλλα λόγια πιστεύω πως κάπου απέτυχα. Η απάντησή μου είναι πως όχι.

Έχω περάσει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μου κάτω από τον πήχη που έχω θέσει εγώ ή άλλοι για εμένα· κάθε βράδυ τύψεις, πάντα στην σκιά ενός ιδανικού εαυτού μου. Μου πήρε αδικαιολόγητα πολύ καιρό να καταλάβω πόσο αντιπαραγωγικό είναι αυτό, και ακόμα περισσότερο να καταφέρω να κάνω κάποια δειλά βήματα προς την υπερπήδησή του. Θυμάμαι από το δημοτικό στο ενδιάμεσο του ύπνου και του ξύπνιου να φαντάζομαι φριχτούς θανάτους μου που με εξάγνιζαν, από όσο μπορώ να καταλάβω κοιτάζοντας την άβυσσο της ψυχολογίας.

Κοιτάζω πίσω, βλέπω από μία ηλικία και μετά (άτιμη εφηβεία) ένα κάρο μαλακίες· και δεν μιλάω μόνο για αυτά που κρίνω ή έκρινα σαν μαλακίες επειδή τρέφομαι από ενοχές, μιλάω για ξεκάθαρες κουταμάρες και λάθη. Το να πεις ντε και καλά ότι δεν ήταν λάθη, δεν νομίζω πως τελικά βοηθάει. Κάνουμε λάθη, έκανα λάθη. Κάνω λάθη. Έπεσα, χτύπησα ε, και τι μ'αυτό;

Πρώτη φάση στην απεξάρτησή μου από την τυψολαγνεία ήταν το να αποδεχθώ ότι δεν υπάρχει συνήθως σωστό και λάθος, ότι δεν υπάρχει απολύτως κανένας λόγος να ανταγωνίζομαι εξιδανικευμένα πρότυπα που δημιούργησαν άλλοι αποτυχημένοι σαν και του λόγου μου για να τρέφουν παιδιά, μαθητές, εργαζόμενους, καταναλωτές τους. Επίσης δεν υπάρχει κάποιο καλούπι ανθρώπου, και δεν γνωρίζω καμία θεία διαθήκη ή επιστημονική έρευνα που να λέει πως τα κοινωνικά στερεότυπα του πώς πρέπει να ντύνεσαι, πότε να ξυπνάς, σε ποια σχολή να μπαίνεις, πότε να την τελειώνεις, πότε να δουλεύεις και με ποιους να κάνεις παρέα -για αρχή, είναι άγια και σωστά. Εγώ ήμουν τζιμάνι όλα τα χρόνια μέχρι τα 20, ο ξάδερφός μου πήρε μπρος μετά τα 17, η φίλη μου η Ιωάννα δεν σταμάτησε ποτέ, και πόσες άλλες διαφορετικές εκδοχές της ιστορίας της νεότητας και των ονείρων. Ποιος μπορεί να κρίνει ποια συνταγή είναι σωστή; Ποιος μπορεί καν να πει ποιο αποτέλεσμα είναι το καλύτερο;

Δεύτερο βήμα, και αυτό το οποίο συνειδητοποιώ τώρα, είναι αφού καταφέραμε να απενοχοποιήσουμε το παρελθόν μας εν γένει, να αποδεχθούμε ότι ναι κάναμε και μαλακίες. Εντάξει δεν είμαστε όλοι ίδιοι, δεν υπάρχει χρυσός κανόνας και εάν υπάρχει μπορείς να τον χέσεις γιατί ζωή σου είναι και σε σένα δίνεις λογαριασμό, αλλά τα λάθη είναι στο πρόγραμμα. Και μάλιστα όπως λένε και οι παλιοί και οι έμπειροι, πολλές φορές είναι αυτά που σε κάνουν καλύτερο. Ναι, ναι, αγαπητοί τυψοτραφείς το ξέρω πως το έχουμε ακούσει όλοι πολλές φορές αλλά το βάζουμε στο κουτάκι με τις σοφίες που έχουν θεωρητική αξία για να τις γράφουμε στις εκθέσεις στο λύκειο. Αλλά έρχεται η στιγμή που καταλαβαίνεις πως κι αν τα έκανες σκατά, πως κι αν πέρασες σκατά, αυτό σε έκανε σαφώς καλύτερο άνθρωπο.

Ας εξηγηθώ, με κάποια -γενικόλογα- παραδείγματα. Μεγάλωσα σε ένα περιβάλλον που εάν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς ήταν πολύ καλό. Γονείς που με αγαπούν όσο τίποτε άλλο, που έχουν επενδύσει τα κέρατά τους από τότε που ήμουν νιάνιαρο στο να μάθω και να σπουδάσω ό,τι υπάρχει και θελήσω, περιέργως βγήκα και καλό παιδί και ποτέ δεν 'ζήταγα', είχα ελευθερία λόγου και επιλογών πρωτόγνωρη (και κατακριτέα από πολλούς στο συγγενικό περιβάλλον) πήγα σε καλά σχολεία, ήμουν πάντα καλή μαθήτρια, γαλλικά πιάνο μπαλέτο καλόγριες, το ξέρετε το ποίημα. Πέρασα σε καλή σχολή, το μέλλον προδιαγραφόταν στολισμένο με άνθη. Ε και κάπου εκεί τα έκανα σκατά, για λόγους στους οποίους δεν θέλω να αναφερθώ και που δεν παίζουν και ρόλο στην μικρή μας ιστορία. Αλλά μιλάμε για σκατά· ε τι να λέω τώρα, ένατο έτος φέτος, χρειάζονται κι άλλα; :) :)

Δεν θέλω να μου φρικάρετε κι εσείς τώρα με το ένατο, γιατί όπως λέω και συνήθως απολογούμενη στον εαυτό μου κυρίως, έχω και 4 χρόνια εμπειρία εργασιακή, ε! 'Αμα πάρω και το πτυχίο, ποιος νοιάστηκε για την χρονολογική σειρά ;)

Αλλά ας έλθουμε στα σκατάκια, και πάλι, αφού είναι τόσο ευχάριστο θέμα. Με κοιτάω, ετών 19 και περνάω τα μαθηματάκια στην σχολή. Και τι βλέπω; Έναν μπουμπούνα, που ζει στον κόσμο του πάλμολιβ, που δεν έχει μάθει τι θα πει αποτυχία στην ζωή του και που είναι έτοιμος να φάει τα μούτρα του γερά. Όχι απλά ήταν αναμενόμενο, στον εξωτερικό παρατηρητή, όχι απλά μου άξιζε αλλά και μου χρειαζόταν. Εάν δεν έσπαγε ο διάολος το ποδάρι του και δεν μου τη βάραγε τότε να αυτομολήσω, και τελείωνα το πανεπιστήμιο και τα έκανα όλα καλά και καμωμένα, τι θα είχαμε στο κρεβάτι της αυτοψίας; Έναν μπουμπούνα και πάλι, έναν μπουμπούνα που δεν ξέρει την ζωή, που φοβάται να μιλήσει μήπως και δεν τα πει σωστά, που δεν ξέρει να αντιμετωπίσει ούτε τα κακά, ούτε τα στραβά, ούτε τίποτα: μόνο τα καλά. Γιατί είναι μερικοί άνθρωποι που από μικροί έχουν μάθει ότι υπάρχει το καλά υπάρχει και το κακά, αλλά υπάρχουν και μερικά καλομαθημένα (και δεν μιλάω για κακομαθημένα) που δεν ξέρουν πώς να διαχειριστούν το παραμικρό παραπάτημα.

Αυτό είμαι και σήμερα. Ήθελα να πάω στο γραφείο του καθηγητή μου που ήξερα ότι θα τα ακούσω, και φοβόμουν τόσο πολύ ότι θα βάλω τα κλάματα από το πρώτο δευτερόλεπτο. Αλλά το βλέπω, το αναλύω, κάθε φορά που τα κάνω σκατά και πρέπει να τα διορθώσω μαθαίνω πώς είναι να αντιμετωπίζεις μία δύσκολη κατάσταση. Κάθε λάθος μου είναι και ένα μάθημα. Σε κάποιον άλλον ίσως δεν ήταν μάθημα σε αυτό το κεφάλαιο, αλλά σε κάτι άλλο. Είμαστε εμπειρικές υπάρξεις. Είναι γνωστό πως εάν δεν δοκιμάσεις δεν θα μάθεις. Εάν δεν μπεις στην ζωή, δεν ζυμωθείς, θα μείνεις μπουμπούνας, ανίκανος να διαχειριστείς την ίδια σου την ζωή, και θα μείνεις για πάντα θεατής και παραχαράκτης της.

Μερικά μαθήματα δυστυχώς παίρνουν πολύ καιρό για να τα μάθει κάποιος, όπως για εμένα το ότι το να φεύγω, ή να τα κρύβω κάτω από το χαλάκι δεν είναι λύση. Το ξέρεις, το καταλαβαίνεις όταν το κάνεις αλλά συνήθως αυτό σε οδηγεί σε κάτι φαύλους κύκλους ηττοπάθειας και τύψεων. Αρκετά με την κότα μέσα μου, και αρκετά με το να μην μπορώ να αποδεχθώ ότι το να είσαι κότα, το να κάνεις λάθη, το να μαλακίζεσαι δεν είναι έγκλημα, είναι ανθρώπινο· πρέπει να το δεις στις σωστές του διαστάσεις και να συνεχίσεις. Και να ξανασυνεχίσεις και να ξανασυνεχίσεις.

Θέλω να ζητήσω συγγνώμη σε αυτό το σημείο από όλους τους ενοχλητικούς τυπάκους σαν και του λόγου μου που ξερνάνε κόρακες με τα ηθικοδιδακτικά κείμενα. Μα τον τουτάτις και τον γιαραμπί, δεν είχα κανέναν τέτοιον σκοπό και συγγνώμη εάν κούρασα. Είναι πιο πολύ κάτι σαν προσωπικό log, κάτι σαν σημειώσεις: αυτές είναι οι σκέψεις μου, αυτά τα βήματα της κατανόησης του πώς δουλεύει αυτό το μαραφέτι μέσα στο οποίο κατοικώ που κατέκτησα σήμερα. Και με το μπαρδόν για τον sensational τίτλο.